2.4 - Perkembangan Nasionalisme di Asia Tenggara

Filipina

• Kemunculan nasionalisme di Filipina untuk menghapuskan penjajah asing
• Antara tokoh nasionalis ialah:
  • Jose Rizal
    • Memimpin gerakan nasionalis pertama yang berbentuk propaganda
    • Menuntut hak sama rata dan Filipina dijadikan sebahagian wilayah Sepanyol
    • Menubuhkan Liga Filipina untuk memaksa kerajaan Sepanyol mengubah politik, ekonomi dan sosial di Filipina
  • Andres Bonifacio dan Emilio Aguinaldo
    • Menubuhkan Katipunan untuk menuntut kemerdekaan secara revolusi
    • Idea revolusi disebarkan melalui akhbar Kalayan
    • Revolusi Filipina telah dilancarkan untuk mengusir Sepanyol, namun gagal
    • Aguinaldo kemudiannya bekerjasama dengan Amerika Syarikat dan berjaya mengusir Sepanyol
• Namun, pengisytiharan kemerdekaan oleh Aguinaldo tidak diiktiraf Amerika Syarikat dan diletakkan di bawah penguasaan mereka
• Golongan nasionalis mengubah strategi perjuangan ke parti politik sederhana dan berjaya melantik Sergio Osmena dari Parti Nasionalis dalam Dewan Perhimpunan Filipina

Burma (Myanmar)

• Perjuangan golongan kelas menengah, sami Buddha (pongyi), Thakin (siswazah universiti) dan golongan petani untuk menentang imperialis British
• Nasionalisme digerakkan oleh golongan berpendidikan berikutan ancaman kedudukan agama Buddha
• Persatuan Belia Buddha ditubuhkan untuk mengekalkan tradisi Buddha, pendidikan dan budaya dan isu kasut digunakan untuk membangkitkan nasionalisme
• Pemimpin yang lebih radikal, U Ba Pe, telah mengambil alih persatuan dan mengubah nama ke Majlis Persatuan Am Kesatuan Burma yang memperjuangkan hal berkaitan bangsa Burma
• 1920, Revolusi Pelajar menuntut penubuhan universiti
• Golongan sami Buddha menubuhkan Majlis Am Sangha Samagyi. Dengan pimpinan Saya San, pemberontakan Saya San telah tercetus dan mendapat sokongan golongan petani yang terbeban dengan pelbagai cukai
• Perlembagaan Burma 1935 yang memisahkan Burma dengan India telah mencetuskan perkembangan nasionalisme kedua
• Golongan Thakin menubuhkan Parti Do Bama Asiayone (Kami Orang Burma) untuk menuntut kemerdekaan Burma
• Pemimpin parti: Aung San,Kyaw Nein dan U Nu menggelar diri mereka “Thakin” iaitu tuan dan menegaskan orang Burma mesti bertuankan orang Burma
• Dr. Ba Maw dilantik sebagai Perdana Menteri setelah memenangi pilihan raya pada tahun 1937

Vietnam

• Bermula apabila Perancis mengubah sosiopolitik dan sosioekonomi Vietnam
• Diketuai oleh golongan bangsawan dan pegawai daripada golongan mandarin yang memperjuangkan pemulihan sistem pemerintahan beraja
• Golongan intelektual meningkatkan kesedaran politik dan gerakan anti-Perancis
• Akhbar seperti Tribune Indige dan Cloche Felee digunakan untuk mengkritik kekejaman Perancis dan untuk menuntut hak rakyat Vietnam
• Gerakan nasionalisme bercorak revolusi yang terbahagi kepada dua revolusi iaitu:
  • Nasionalisme
    • Parti Viet Nam Quoc Dang Dang (VNQDD)/Parti Nasionalis Vietnam pimpinan Nguyen Thai Hoc
      • Perjuangan berpandukan demokrasi nasionalisme dan sosialisme
      • 1930, pemberontakan dilancarkan bagi menghalau Perancis dan menubuhkan kerajaan republik Vietnam. Namun pemimpinnya telah ditangkap.
  • Komunisme
    • Parti Komunis Vietnam (PKV) pimpinan Ho Chi Minh
      • September 1945, isytihar kemerdekaan Republik Demokratik Vietnam di Hanoi
      • Ho Chi Minh menjadi presiden di Vietnam Utara manakala Vietnam Selatan masih berada di bawah penguasaan Perancis dan Amerika Syarikat

Indonesia

• Nasionalisme di Indonesia memperjuangkan pendidikan untuk mengubah nasib rakyat
• Raden Adjeng Kartini menjuangkan pendidikan untuk kaum wanita. Karya beliau Hilang Gelap Terbitlah Terang (1911) telah diterjemahkan ke bahasa Inggeris dengan judul Letters of a Javanese Princess telah mendedahkan dasar diskriminasi Belanda
• Banyak parti dan penubuhan tertubuh seperti:
  • Muhammadiyah
  • Sarekat Islam (SI)
  • Parti Komunis Indonesia (PKI)
  • Parti Nasionalis Indonesia (PNI)
• 1928, Kongres Pemuda Indonesia telah mencipta ikrar “Sumpah Pemuda” yang berasaskan satu tanah air, satu bangsa dan satu bahasa
• Soekarno telah mengetuai pembentukan Permuafakatan Perhimpunan Politik Kebangsaan Indonesia (PPPKI) yang terdiri daripada gabungan parti politik Indonesia

Thailand

• Gerakan nasionalisme di Thailand bertujuan untuk mempertahankan kedaulatan dan menuntut penglibatan rakyat dalam pentadbiran
• Raja Thailand, Raja Mongkut mengetuai nasionalisme dan menjalinkan hubungan baik dengan kuasa Barat sebagai langkah pemodenan
• Beliau membawa masuk orang Barat untuk melatih pegawai dalam pentadbiran dan melaksanakan sistem pentadbiran Barat bagi membentuk imej negara dan bebas dari penjajah Barat
• Nasionalisme muncul semasa era pemerintahan Raja Vajiravudh yang membiarkan kerabat diraja pelopori politik
• Revolusi Thai dilancarkan oleh Nai Pridi Phanonmyong dan Field Marshal Phibulsongkram dari Parti Rakyat bagi menamatkan konsep raja berkuasa mutlak
• Seterusnya, pemerintahan raja berperlembagaan diperkenalkan dimana, raja berada di kedudukan tertinggi tetapi tidak boleh mencampuri urusan pentadbiran
• Perdana Menteri, Phibulsongkram telah menguatkuasakan undang-undang yang menyekat penguasaan ekonomi orang Cina dan menggalakkan rakyat tempatan berniaga
• Semasa perang dunia kedua, Thailand bekerjasama dengan Jepun supaya tidak dijajah, hasilnya Thailand memperoleh wilayah di Indochina dan utara Tanah Melayu