3.3 - Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma dalam Organisma Hidup

Sekarang, kita akan lihat beberapa contoh pengangkutan aktif dan pasif yang berlaku dalam haiwan dan tumbuhan.

Rajah 10 - Pertukaran gas (oksigen dan karbon dioksida) di alveolus berlaku melalui resapan ringkas. Kepekatan oksigen dari organ paru-paru lebih tinggi daripada karbon dioksida. Sementara itu, kepekatan karbon dioksida dari tisu badan adalah lebih tinggi daripada oksigen. Jadi, oksigen meresap ke dalam saluran darah dan karbon dioksida meresap keluar.

Rajah 11 - Pam natrium-kalium (Na⁺-K⁺) memerlukan ATP untuk berfungsi. Dalam setiap kitaran, 2 ion kalium akan dibawa masuk ke dalam sel dan 3 ion natrium akan dibawa ke luar sel.

Larutan Isotonik, Hipotonik dan Hipertonik

• Isotonik : Dua larutan yang mempunyai kepekatan bahan terlarut yang sama.
• Hipotonik : Larutan yang mempunyai kepekatan bahan terlarut yang lebih rendah.
• Hipertonik : Larutan yang mempunyai kepekatan bahan terlarut yang lebih tinggi.

Rajah 12 - Kedua-dua larutan A dan B (atas) adalah isotonik, maksudnya larutan A dan B mempunyai kepekatan bahan terlarut yang sama. Oleh itu, tiada pergerakan bersih air merentasi membran plasma yang bersifat telap memilih.

Larutan A (tengah) adalah hipotonik terhadap larutan B, maksudnya kepekatan bahan terlarut adalah lebih rendah berbanding dengan larutan B. Jadi, pergerakan bersih air meresap dari larutan A ke larutan B sehingga keseimbangan dinamik dicapai.

Larutan A (bawah) adalah hipertonik terhadap larutan B. Ini bermaksud kepekatan bahan terlarut adalah lebih tinggi daripada larutan B. Jadi, pergerakan bersih air meresap dari larutan B ke larutan A sehingga keseimbangan dinamik dicapai.

Kesan Larutan Hipotonik, Hipertonik dan Isotonik terhadap Sel Haiwan dan Sel Tumbuhan

Proses osmosis sentiasa berlaku dalam sel haiwan dan sel tumbuhan. Bendalir intrasel ialah bendalir yang terdapat di dalam sel manakala bendalir ekstrasel ialah bendalir yang mengelilingi sel.

Rajah 13 - Kesan larutan isotonik

Rajah 14 - Kesan larutan hipotonik

Rajah 15 - Kesan larutan hipertonik

• Apabila sel dimasukkan ke dalam larutan hipertonik, air meresap keluar dari sel secara osmosis pada kadar yang tinggi.
• Pergerakan bersih air keluar dari sel. Ini menyebabkan sel mengecut.
• Pengecutan sel darah merah dikenali sebagai krenasi.
• Dalam sel tumbuhan, proses ini dipanggil plasmolisis. Tumbuhan itu dikatakan telah layu. Sel tumbuhan boleh Kembali segah apabila diletak dalam larutan hipotonik dengan segera. Sel dikatakan mengalami deplasmolisis.