4.5 - Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Penyerahan Sarawak

Penyerahan Sarawak mencetuskan dua reaksi yang berbeza

• golongan yang menentang
• golongan yang menyokong

Faktor Penentangan Penyerahan Sarawak

Tindakan Vyner Brooke Bertentangan Dengan Perlembagaan 1941

• Prinsip ke-8 dalam Perlembangan 1941 nyatakan bahawa pemerintahan sendiri akan diberikan kepada rakyat Sarawak
• Penduduk Sarawak akan dibimbing untuk mentadbir negeri
• Tindakan Vyner Brooke serahkan Sarawak kpd British telah langgar Prinsip ke-8. Brooke menafikan hak rakyat Sarawak untuk dapatkan pemerintahan seperti di dalam perlembagaan

Vyner Brooke Mengetepikan Surat Wasiat Charles Brooke

• VB telah membuat keputusan tanpa berbincang dengan Raja Muda & Tuan Muda
• Golongan menentang penyerahan mahu pulihkan pemerintahan Dinasti Brooke utk menuntut kemerdekaan

Gerard T. MacBryan Menggunakan Muslihat

• Gerald T. MacBryan gunakan pelbagai muslihat spt tekanan, desakan, pujukan & sogokan untuk dapatkan persetujuan daripada ketua tempatan

Bentuk Penentangan Penduduk Tempatan

Mengadakan Persidangan

• Persidangan diadakan oleh Johari Anang & Sharkawi Osman yang dihadiri oleh perwakilan dari seluruh Sarawak
• Objektif:
  • Untuk adakan demonstrasi setiap 1 Julai kerana menentang penyerahan Sarawak kepada Bristish
• Disertai oleh:
  • PPM
  • BPS
  • PKSM
  • Persatuan Melayu Miri
  • Kesetian Muda Matu
  • Persekutuan Bumiputera

Mengadakan Demonstrasi

• 30 Okt 1946, demonstrasi pertama ketika kedatangan Charles Arden Clarke (Gabenor pertama Sarawak)
• Demonstrasi diketuai oleh Datu Patinggi Haji Abdillah
• Disertai oleh 16 pasukan Melayu
• PKSM desak British berundur dari Sarawak
• "Kami membantah dengan sekeras-kerasnya atas tindakan Brooke menyerahkan Sarawak kepada kolonial Inggeris"
• "No Cession"

Meletakkan Jawatan Beramai-Ramai

• British keluarkan Pekeliling No. 9/1946 (Circular No. 9) pada Dis 1946, melarang pegawai awam sertai gerakan antipenyerahan
• 2 April 1947, 409 orang kakitangan awam meletakkan jawatan spt guru, petugas di Pos & Telegraf, Jabatan Marin dsb
• 56 orang pelajar Maktab Perguruan Melayu Sarawak menamatkan pengajian sebagai bantahan

Bantahan Golongan Wanita

• Cikgu Lily Eberwein ketuai kaum ibu untuk pergi ke rumah panjang bagi mengadakan kempen kesedaran
• Mereka sanggup korbankan masa & tenaga untuk mengatur demonstrasi menentang penyerahan

Menggunakan Akhbar

• Utusan Sarawak ditubuhkan pada Jan 1949
• Digunakan sebagai saluran untuk sebarkan tentangan
• Pengarang Utusan Sarawak gunakan kritikan yang tajam terhadap rancangan penyerahan Sarawak
• Ulasan berita tentang tindakan British menyekat Anthony Brooke dari memasuki Sarawak
• "Kerajaan British Menipu Rakyat" yang disiarkan pada 7 November 1949

Menulis Surat Bantahan

• PPM hantar surat kpd British di London
• Menyatakan bantahan terhadap penyerahan Sarawak
• BPS hantar referendum memnasuhkan penyerahan Sarawak

Menubuhkan Kumpulan Rukun 13

• 20 Ogos 1948
• Rukun 13 ditubuhkan secara sulit oleh para PPM di Sibu
• Dipimpin oleh Awang Ramli, Morshidi Sidek, dan Bujang Suntong
• Objektif: menghapuskan pegawai tinggi British di Sibu

Faktor Penyokongan Penyerahan Sarawak

• Memajukan negeri
• Memajukan penduduk tempatan
• Beri peluang pekerjaan dalam perkhidmatan awam